Ζείδωρη απόλαυση (Για το βιβλίο του Θάνου Σταθόπουλου «Η διασκευή του εαυτού μου στις 06:30», εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 2023)

Θάνος Σταθόπουλος, Η διασκευή του εαυτού μου στις 06:30, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 2023, ISBN: 978-960-572-617-1.

 

Ο Θάνος Σταθόπουλος μέσα από μια sui generis γραφή σαγηνεύει τον αναγνώστη και τον οδηγεί στη ζείδωρη απόλαυση.
Συνδυάζοντας την ποίηση με το δοκίμιο και την αποφθεγματική γλώσσα σφηρυλατεί ένα πολυπρισματικό έργο στο οποίο ο αναγνώστης επανέρχεται ξανά και ξανά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι «πειραγμένες» διασκευές σε σημαντικά κείμενα αλλά και η παράθεση καίριων αποσπασμάτων από διάφορα έργα. Αυτός ο καταιγιστικός τρόπος όχι μόνο δεν κουράζει τον αναγνώστη αλλά αντιθέτως καθιστά ιδιαίτερα ελκυστικό το βιβλίο.
Πρόκειται για ένα έργο γεμάτο εκπλήξεις. Σημειώνω δείγματος χάριν την αναφορά του συγγραφέα στον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά (σελ.168-169). Ξεχωρίζουν προσέτι οι αναφορές στον μέγιστο Ε. Χ. Γονατά (σελ. 79-81 και 109), στον Γιώργο Ιωάννου (σελ. 82-83), στο Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη (σελ. 88-90 και 146), στον Ν. Καχτίτση (σελ. 128), στον Ε. Αρανίτση (σελ. 91-93), στον D. Bowie (σελ. 156-157), στο Μ. Κατσαρό (σελ. 157), στον Ν. Καρούζο (σελ. 165).

Σταχυολογώ εν συνεχεία ελάχιστες καίριες φράσεις από το βιβλίο:

Ι

Τα θραύσματα είναι ολόκληρα. (σελ. 223)

ΙΙ

Εντέλει, καθένας έχει τον κύκλο του, αντί να σπάει τον κύκλο του. (σελ. 115)

ΙΙΙ

Αναπνέω από προκατάληψη.  [E.M.Cioran] (σελ. 62)

Συνελόντι ειπείν, «υπάρχει πάντα ένα έλλειμμα» (σελ. 262), που δεν αφορά βεβαίως το εξαιρετικό βιβλίο του Θάνου Σταθόπουλου. Μάλλον ταιριάζει «γάντι» στο παρόν σημείωμα.

Ηράκλειο Κρήτης, 31 Μαρτίου 2024
Γ. Μ. Βαρδαβάς

Μιχάλης Γκανᾶς, Πεθαίνουνε πολλοί μαζί

Μιχάλης Γκανάς, Ποιήματα 1978-2012, εκδόσεις Μελάνι, β’ έκδοση, Αθήνα 2016, ISBN: 978-960-9530-59-0.

 

 

ΠΕΘΑΙΝΟΥΝΕ ΠΟΛΛΟΙ ΜΑΖΙ

Πεθαίνουνε πολλοί μαζί,

οὔτε τά οὖζα οὔτε τά δημοτικά,

κανένα ἀντισηπτικό

δέν τούς γλιτώνει.

Τούς θάβουν ὄρθιους μέ τά τρανζίστορ.

 

[Από την ποιητική συλλογή Ἁκάθιστος Δεῖπνος (1978)]

Μιχάλης Γκανάς, Ποιήματα 1978-2012, εκδόσεις Μελάνι, β’ έκδοση, Αθήνα 2016, σελ. 25.

Δημήτρης Αγγελής, Πρόσεξε μήν ἀφανιστεῖς καί χάσεις τήν ἀγάπη

Δημήτρης Αγγελής, Η πόλη Μαρία, εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2023, ISBN:978-960-435-858-8.

ΠΡΟΣΕΞΕ ΜΗΝ ΑΦΑΝΙΣΤΕΙΣ

ΚΑΙ ΧΑΣΕΙΣ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ

Καί νά προσέχεις ὅπου πᾶς

μήν εἶναι πάντα νύχτα.

 

Μή βρεῖς ἀνθρώπους βλοσυρούς,

σύννεφα μαλωμένα.

 

Ὅταν λυπᾶσαι μή χιονίζει ἁπαλά

στόν κῆπο νάνους καί ροδάκινα

κλεμμένα.

 

Ἐκεῖ στά ξένα.

 

Δημήτρης Αγγελής, Η πόλη Μαρία, εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2023, σελ. 25.

 

Τάκης Παυλοστάθης, Ποιήματα και Πεζά (1964-1999)

Τάκης Παυλοστάθης, Ποιήματα και Πεζά 1964-1999, εκδόσεις Νεφέλη, επιμέλεια: Δημήτρης Αρμάος, Αθήνα 2006, ISBN: 978-960-211-805-4.

 

ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ

ΣΕ ΜΙΚΡΗ ΠΟΛΗ

Παλιὸ σκιερὸ ψηλοτάβανο μαγαζὶ

κάτω ἀπ’ τὸν κατακόρυφο ἥλιο.

Σὰ νὰ ἔχουν φυτέψει (ἤ θάψει) πλατάνια

δροσερὰ ἀπὸ αἰῶνες μέσα στοὺς τοίχους

κάπου μιὰ πηγὴ νὰ ὑπάρχει

κι ἔρχονται πολλοὶ κατὰ τὶς δώδεκα

τὸ μεσημέρι γιὰ νερὸ

φεύγοντας μὲ μιὰ ἐφημερίδα στὸ χέρι.

 

Τάκης Παυλοστάθης, Ποιήματα και Πεζά 1964-1999, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2006, σελ. 106.

Δημήτρης Περοδασκαλάκης, Η τράπεζα

Δημήτρης Περοδασκαλάκης, Μες στο λευκό και μες στο μαύρο, εκδόσεις Γαβριηλίδης, Αθήνα 2005, ISBN: 978-960-336-104-6.

Η ΤΡΑΠΕΖΑ

Ξέρεις πολλά.

Μα ν’ αγνοείς την τράπεζα των λουλουδιών

το επιτόκιο τους το υψηλότατο;

Εκτός κι αν είσαι αλλεργικός στην άνοιξη

και το χρηματιστήριό της.

Δημήτρης Περοδασκαλάκης, Μες στο λευκό και μες στο μαύρο, εκδόσεις Γαβριηλίδης, Αθήνα 2005, σελ.10.

Χρίστος Λάσκαρης – Απλώς, μια επιφάνεια

Χρίστος Λάσκαρης, Ποιήματα, εκδόσεις Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2022, ΙSBN: 978-618-5540-12-8.

 

Οὔτε εὐτυχισμένος,

οὔτε δυστυχισμένος∙

ἁπλῶς μιὰ ἐπιφάνεια,

ποὺ πάνω της

κάνει τσουλήθρα ὁ χρὀνος.

 

Χρίστος Λάσκαρης, Ποιήματα, εκδόσεις Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 80.

Χρίστος Λάσκαρης, Τρία Ποιήματα

 

Χρίστος Λάσκαρης, Ποιήματα, εκδόσεις Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2022, ΙSBN: 978-618-5540-12-8.

I

ΓΙ’  ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΣΚΑΒΟΥΝ ΒΑΘΙΑ

Τὸν κέρδισε ἡ σιωπή.

Εἶχε πολὺ

μέσα στὴν ποίηση βαδίσει.

 

Χρίστος Λάσκαρης, Ποιήματα, εκδόσεις Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 180

 

***

ΙΙ

ΑΝΕΡΑΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ

Ὑπάρχουν βιβλία

ποὺ χέρι δὲν τὰ χάιδεψε.

 

Ἔμειναν μιὰ ζωὴ στὸ ράφι.

 

Χρίστος Λάσκαρης, Ποιήματα, εκδόσεις Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 185

***

ΙΙΙ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ

Διάβαζα ἕνα ποίημα γιὰ τὴν ἄνοιξη,

ὅταν τὴν εἶδα

νὰ ἔρχεται ἀπὸ μακριά

μισὴ γυναίκα,

μισὴ ὄνειρο.

κατέβαινε τὸ μονοπάτι κάτω

στεφανωμένη

μὲ ἄνθη κερασιᾶς.

Τότε κατάλαβα

τὶ δύναμη ἔχουν τὰ ποιήματα.

 

Χρίστος Λάσκαρης, Ποιήματα, εκδόσεις Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 141.

 

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ, ΠΑΣΧΑ 1987

Νίκος Καρούζος, Οιδίπους Τυραννούμενος και άλλα ποιήματα, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 2014, ISBN: 978-960-572-034-6.

 

 

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

ΠΑΣΧΑ 1987

 

Λαμπρύνομαι ως άτομο μα όχι

στην ολότητα∙ η λάμψη όμως

εκπηγάζει από κείνη των ψυχών

τη σύναξη

που διαφεντεύει γαλαζοπράσινο.

Αποφεύγω τα μηνύματα

κι αποφεύγω τα αυτοκίνητα.

Είμαι διαβάτης∙ επιβάλλομαι

στην κίνηση.

22/4/87

Νίκος Καρούζος, Οιδίπους Τυραννούμενος και άλλα ποιήματα, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 2014, σελ. 372.

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Υπνοβάτες

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Έσχατη υπόσχεση: Ποιήματα 1958-2010, εκδόσεις ΕΝΕΚΕΝ, Θεσσαλονίκη 2016, ISBN 978-960-86532-2-1.

ΥΠΝΟΒΑΤΕΣ

Κόβουν τον ομφάλιο λώρο

Σ’ αφήνουν αναπότρεπτα στο ρεύμα του ποταμού

Στο αίμα και τα σκουπίδια

 

Χάσματα ορύγματα της σκέψης

Οράματα αιμάτινης φαντασίας

Με την πέτρα της ευθύνης δεμένοι

Υπνοβάτες σε παλιά όνειρα

Χρήστες εθισμένοι της ιστορίας

 

Ανεπίστρεπτα ανακυκλώνουμε το μέλλον.

 

[Από την ποιητική συλλογή Ονείρων κοινοκτημοσύνη (2002)]

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Έσχατη υπόσχεση: Ποιήματα 1958-2010, εκδόσεις ΕΝΕΚΕΝ, Θεσσαλονίκη 2016, σελ. 215.

 

Μανόλης Αναγνωστάκης, Επιτάφιον

Μανόλης Αναγνωστάκης, Τα ποιήματα 1941-1971, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2000, ISBN: 960-211-538-6.

 

ΕΠΙΤΑΦΙΟΝ

Ἐδῶ ἀναπαύεται

Ἡ μόνη ἀνάπαυση τῆς ζωῆς του

Ἡ μόνη του στερνὴ ἱκανοποίηση

Νὰ κοίτεται μαζὶ μὲ τοὺς ἀφέντες του

Στὴν ἴδια κρύα γῆ, στὸν ἴδιο τόπο.

[Ἀπὸ τὴ συλλογὴ Ἐποχὲς (1945)]

Μανόλης Αναγνωστάκης, Τα ποιήματα 1941-1971, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2000, σελ. 25.

Jan Wagner, Εστιατόριο στην επαρχία

Jan Wagner, Το σπουργίτι του Γκέρικε και άλλα ποιήματα, μετάφραση: Κώστας Κουτσουρέλης, δίγλωσση έκδοση, εκδόσεις Κίχλη, Αθήνα 2018, ISBN:978-618-5004-69-9.

 

 

Πίσω από τον πάγκο φάτσα στην εξώπορτα

μια ποδοσφαιρική ομάδα σ’ ένα κάδρο:

ήρωες χαμογελαστοί που τα καρφιά τα σκουριασμένα

πίσω απ’ τις φανέλες τους τα κρύβουν.

 

Jan Wagner, Το σπουργίτι του Γκέρικε και άλλα ποιήματα, μετάφραση: Κώστας Κουτσουρέλης, δίγλωσση έκδοση, εκδόσεις Κίχλη, Αθήνα 2018, σελ. 13.

Κ. Γ. Καρυωτάκης, Κριτική

Κ. Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα καὶ πεζά, ἐπιμέλεια: Γ. Π. Σαββίδης, ἐκδόσεις Βιβλ. τῆς Ἑστίας, Ἀθήνα 2000, ΙSBN:960-05-0538-1.

ΚΡΙΤΙΚΗ

 

Δὲν εἶναι πιὰ τραγούδι αὐτό, δὲν εἶναι ἀχὸς

ἀνθρώπινος.  Ἀκούγεται νὰ φτάνει

σὰν τελευταία κραυγή, στὰ βάθη τῆς νυχτός,

κάποιου πὄχει πεθάνει.

 

[Ἀπὸ τὴ συλλογὴ Ἐλεγεῖα καὶ Σάτιρες (1927)]

Κ. Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα καὶ πεζά, ἐπιμέλεια: Γ. Π. Σαββίδης, ἐκδόσεις Βιβλ. τῆς Ἑστίας, Ἀθήνα 2000, σελ. 77.

Πέτρος Π. Θεοδωρίδης, Χρόνου φείδου

φωτογραφία: Λουκάς Βασιλικός / https://lukasvasilikos.com/

 

Ο χρόνος

με υποσχέσεις

μας γητεύει

ενώ από κάτω

ο θηρευτής

παραμονεύει.

Χρόνος σαν την μικρή διαδρομή μας

στα εύθραυστα τοιχώματα της ύπαρξης μας.

Χρόνου φείδου

με το αργό του σύρσιμο

διασχίζει το σώμα μας.

 

Πέτρος Π. Θεοδωρίδης

ΕΚΤΩΡ ΚΑΚΝΑΒΑΤΟΣ, ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ

Έκτωρ Κακναβάτος, Ποιήματα 1943-1987: Συγκεντρωτική έκδοση, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2010, ISBN: 978-960-325-891-9.

 

ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ

Θητεία στὴν ὑπέρβαση

βαθιὰ τοῦ νοῦ ἐκεῖνο τ’ ὁλοκλήρωμα

σὰν πολυέλαιος

σκέτο σμάλτο καὶ λαζούρι ἄπιαστο

τὸ ὑψωμένο χέρι τοῦ ἡδονιστῆ

τὸν ἔλιωνε

δείχνοντας πρὸς τὰ ἐπέκεινα

πρὸς τὴν ἐλλειπτικὴ βαρύτητα

ἀχώρητη στὸ βιολετὶ

κ’ ἐκεῖνα τ’ Ἀλεξανδρινά:

ἡδύτητες

μεταδιανοήματα

ἀπόδειπνα λουσμένα στὴν ἀλόη

καὶ τὶς μνῆμες.

(1971)

 

[Από την ποιητική συλλογή Διήγηση (1974)]

Έκτωρ Κακναβάτος, Ποιήματα 1943-1987:  Συγκεντρωτική έκδοση, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2010, σελ. 147.

 

Λάμπης Καψετάκης, Ποιήματα της ασφάλτου

 

Λάμπης Καψετάκης, Ποιήματα της ασφάλτου, εκδόσεις Τυπωθήτω, Αθήνα 2006, ISBN: 960-402-253-9.

 

Αν αγαπώ την πατρίδα μου, είναι γιατί μου φέρνει 

την αγρύπνια της ξενιτιάς.

 

Την αγρύπνια.

 

Λάμπης Καψετάκης, Ποιήματα της ασφάλτου, εκδόσεις Τυπωθήτω, Αθήνα 2006, σελ. 40.

Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος, Σύσσημον ἤ Τὰ Κεφάλαια (Βιβλίο πρῶτο)

Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος, Σύσσημον ἤ Τὰ Κεφάλαια (Βιβλίο πρῶτο), β’ ἔκδοση, ἐκδόσεις Τὸ Ροδακιό, Ἀθήνα 2022, ISBN: 978-618-5248-93-2.

 

 

Η ποιητική δεινότητα του Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου είναι απαράμιλλη. Λόγος ζείδωρος αλλά και έμπονος. Ένα έργο αναρίφνητης ομορφιάς.

***

Αποσπάσματα

Ι

Τὸ ἀριστούργημα μπορεῖ νὰ τὸ δημιουργήσει ὁ ἄνθρωπος
κι ὄχι ἡ ἰδιοφυΐα.

Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος, Σύσσημον ἤ Τὰ Κεφάλαια (Βιβλίο πρῶτο), ἐκδόσεις Τὸ Ροδακιό, Ἀθήνα 2022, σελ. 260.

***

ΙΙ

Βαλτώσανε οἱ παλίρροιες τῆς ὕπαρξης
καὶ ρουφιέμαι.

Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος, Σύσσημον ἤ Τὰ Κεφάλαια (Βιβλίο πρῶτο), ἐκδόσεις Τὸ Ροδακιό, Ἀθήνα 2022, σελ. 201.

***

ΙΙΙ

Εἴμαστε στὴν ἄγονη γραμμὴ
ἡ διατήρηση τῆς πίστης σʹ ἕνα στόχο χαμένο
σὲ μιὰ ἰδέα δίχως αὔριο
ἐτούτα ὅλα εἶναι πιὸ δικά μας κι ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς ἴδιους
καταδικιά μας οὐσία εἶναι ἡ ἀδυνατότητα
στὸ μικρὸ τόπο ποὺ ἀφήνουν τὰ γράμματα στὴν πίστη—

Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος, Σύσσημον ἤ Τὰ Κεφάλαια (Βιβλίο πρῶτο), ἐκδόσεις Τὸ Ροδακιό, Ἀθήνα 2022, σελ.75.

***

ΙV

Τὸ ἐνδεχόμενο ἄν δὲν πεθαίνει ἡ συνείδηση

ἡ κρίσιμη πράξη τῆς ζωῆς μας

νὰ ἐπαναλαμβάνεται αἰὠνια μετὰ θάνατον

εἶναι ἡ ἀθανασία.

Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος, Σύσσημον ἤ Τὰ Κεφάλαια (Βιβλίο πρῶτο), ἐκδόσεις Τὸ Ροδακιό, Ἀθήνα 2022, σελ. 112.

Χρίστος Λάσκαρης, Δύο Ποιήματα

Χρίστος Λάσκαρης, Ποιήματα, εκδόσεις Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2022, ΙSBN: 978-618-5540-12-8.

Ι

Ο ΑΓΡΟΣ

Ἀγρὸς ἡ ψυχὴ

καὶ ὅσο μένει χέρσα

κινδυνεύει.

////

Χρίστος Λάσκαρης, Ποιήματα, εκδόσεις Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2022, σελ.115.

***

ΙΙ

ΑΝΑΒΡΥΖΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΛΙ 

Ἀναβρύζεις καὶ πάλι δροσιὰ τῶν σπλάχνων μου

καὶ ποτίζονται οἱ ρίζες τῆς ἐρημιᾶς

καὶ τὸ δέντρο τὸ γερμένο στὴ λύπη του

ξανανθίζει.

 

Ἐμφανίζονται πάλι τὰ πουλιὰ

τὰ ποτάμια ξαναβρίσκουν τὴ θάλασσα

κι ἡ θάλασσα τὸ χρῶμα της τὸ βαθὺ

τῆς ἀγάπης.

////

Χρίστος Λάσκαρης, Ποιήματα, εκδόσεις Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2022, σελ.16.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ, ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΟΛΩΣΔΙΟΛΟΥ ΚΑΝΟΝΙΚΟΣ

Νίκος Καρούζος, Τα Ποιήματα Β’ (1979-1991), εκδόσεις Ίκαρος, τρίτη έκδοση, Αθήνα 2007, ISBN: 978-960-7233-53-0.

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΟΛΩΣΔΙΟΛΟΥ ΚΑΝΟΝΙΚΟΣ

-Δε σε βλέπω απόψε καλά∙ τι έχεις;

                  -Έχω ύπαρξη. –

 

[Από την ποιητική συλλογή Αντισεισμικός τάφος (1984)]

Νίκος Καρούζος, Τα Ποιήματα Β’ (1979-1991), εκδόσεις Ίκαρος, τρίτη έκδοση, Αθήνα 2007, σελ.355.

Ένας καίριος αφορισμός του Ευγένιου Αρανίτση

Ευγένιος Αρανίτσης, Φυσική, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1995, ISBN: 978-960-7233-85-9.

Ὁ στόχος εἶναι νὰ γίνει τὸ ποίημα μιὰ χορδὴ ποὺ διαπερνᾶ τὂν ἴδιο της τὸν ἦχο∙ νὰ εἶναι μόνον τὸ ὄνομα, τὸ σημεῖο τῆς ἀπόλυτης ἐναρμόνισης Μορφῆς / Περιεχομένου. Τὸ παράδειγμα αὐτῆς τῆς λογοτεχνικῆς ούτοπίας ὑπάρχει ἤδη: εἶναι ἡ προσευχή.

Ευγένιος Αρανίτσης, Φυσική, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1995, σελ.42.

 

Ευγένιος Αρανίτσης, Φυσική

Ευγένιος Αρανίτσης, Φυσική, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1995, ISBN: 978-960-7233-85-9.

 

ΧΧIV

Υπάρχοντας για να συγκροτήσει το συλληπτικό γεγονός σε μία αιώνια στιγμή, να απαθανατίσει το συγκινησιακό περιεχόμενο του οράματος, να προσδώσει στη «ρωγμή» του πραγματικού π α ν τ ο τ ι ν ή δ ι ά ρ κ ε ι α, η ποίηση δεν κάνει τίποτα διαφορετικό απ’ το να παραδέχεται ακριβώς ότι το γεγονός είναι «θνητό», εφήμερο: από’ δω πηγάζει η συγγένεια της με τη μουσική: κ ά θ ε ποίηση είναι π έ ν θ ι μ η.

 

Ευγένιος Αρανίτσης, Φυσική, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1995, σελ. 13.