Δημήτρης Αγγελής, Σκίτσα δρόμων κι έναστρης νύχτας

Δημήτρης Αγγελής, Σκίτσα δρόμων κι έναστρης νύχτας, εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2024, ISBN: 978-960-435-689-8.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου: 

Καταγραφές μιας άλλοτε στοχαστικής και άλλοτε μελαγχολικής καθημερινότητας, συναντήσεις με Έλληνες και ξένους συγγραφείς σε φεστιβάλ και περιστατικά από τον κόσμο των λογοτεχνικών περιοδικών, σημειώσεις για βιβλία και τέχνη, σχόλια πάνω στην πνευματική ζωή με τις εντάσεις και τις ιδιορρυθμίες της, στίχοι που δεν εντάχθηκαν σε καμία ποιητική συλλογή, υπερρεαλιστικά όνειρα, διηγήματα και ταξίδια στεγάζονται στα Σκίτσα δρόμων κι έναστρης νύχτας, αυτή την πρώτη επιλογή από τα ημερολόγια του Δημήτρη Αγγελή. Οι χωρίς χρονολογική σειρά εγγραφές υπονομεύουν το είδος του χρονικού ή της μαρτυρίας και δίνουν προτεραιότητα σε μια απολύτως λογοτεχνική κατανόηση της καθημερινότητας. Ο συγγραφέας εκτίθεται, αυτοσαρκάζεται, τσαλακώνεται, παραμένοντας συναισθηματικά ανοχύρωτος, όπως ακριβώς και στην ποίησή του.

Αποσπάσματα:

Ι

[…]

(Να λείπεις σε κάποιον. Υπάρχει μεγαλύτερη ευθύνη απ’ αυτό;)

Δημήτρης Αγγελής, Σκίτσα δρόμων κι έναστρης νύχτας, εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2024, σελ. 14.

***

ΙΙ

[…]

Η Μυσταγωγία του Μάξιμου του Ομολογητή είναι μια πρώιμη χαρτογράφηση των μπορχεσιανών λαβυρίνθων.

[…]

Δημήτρης Αγγελής, Σκίτσα δρόμων κι έναστρης νύχτας, εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2024, σελ. 220.

***

ΙΙΙ

ΣΚΗΝΗ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ

Σ’ αυτό το τραπέζι δεν γράφω∙

σιδερώνω τις λέξεις που δεν

μου χαρίστηκαν.

Δημήτρης Αγγελής, Σκίτσα δρόμων κι έναστρης νύχτας, εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2024, σελ.122.

Μια “προφητεία” και ένας αφορισμός του Γιάννη Κιουρτσάκη

Γιάννης Κιουρτσάκης, Η τρελή σοφία ή τα ανίερα ιερά – Δοκίμιο για το καρναβάλι και τη γλώσσα του, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2003, ISBN: 978-960-211-667-8.

Ι

(…) ο διάχυτος σχετικισμός των ημερών μας δεν γνωρίζει κατά βάθος μήτε την άρνηση μήτε την κατάφαση, μήτε το ανίερο μήτε το ιερό, οδηγώντας μας έτσι μοιραία στην α- διαφορία και από κει στον μηδενισμό, ο οποίος δεν είναι με τη σειρά του, αν θέλουμε να πάμε ως την άκρη των πραγμάτων, παρά η άλλη όψη του ολοκληρωτισμού: ένας άλλος τρόπος να εξαλειφθεί η ετερότητα, δηλαδή σε έσχατη ανάλυση μια αναγωγή του ανθρώπινου στοιχείου στο άψυχο πράγμα, του Άλλου στο παντοτινά Ίδιο. (…)

Γιάννης Κιουρτσάκης, Η τρελή σοφία ή τα ανίερα ιερά – Δοκίμιο για το καρναβάλι και τη γλώσσα του, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2003,σελ. 63-64.

ΙΙ

(…) χρειάζεται να είσαι θνητός για να ζήσεις.

Γιάννης Κιουρτσάκης, Η τρελή σοφία ή τα ανίερα ιερά – Δοκίμιο για το καρναβάλι και τη γλώσσα του, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2003, σελ. 49.

Μιχάλης Γκανᾶς, Πεθαίνουνε πολλοί μαζί

Μιχάλης Γκανάς, Ποιήματα 1978-2012, εκδόσεις Μελάνι, β’ έκδοση, Αθήνα 2016, ISBN: 978-960-9530-59-0.

 

 

ΠΕΘΑΙΝΟΥΝΕ ΠΟΛΛΟΙ ΜΑΖΙ

Πεθαίνουνε πολλοί μαζί,

οὔτε τά οὖζα οὔτε τά δημοτικά,

κανένα ἀντισηπτικό

δέν τούς γλιτώνει.

Τούς θάβουν ὄρθιους μέ τά τρανζίστορ.

 

[Από την ποιητική συλλογή Ἁκάθιστος Δεῖπνος (1978)]

Μιχάλης Γκανάς, Ποιήματα 1978-2012, εκδόσεις Μελάνι, β’ έκδοση, Αθήνα 2016, σελ. 25.

Αναγνωστική ανασκόπηση 2023

 

Όπως κάθε χρόνο η τελευταία μας ανάρτηση είναι αφιερωμένη στα βιβλία που ξεχωρίσαμε μέσα στη χρονιά:

 

1. Joseph Roth, Το εμβατήριο του Ραντέτσκυ, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2017.

Το opus magnum του μέγιστου Joseph Roth. Η απόλυτη αναγνωστική εμπειρία.

2. Μιχάλης Μακρόπουλος, Το δέντρο του Ιούδα, εκδόσεις Κίχλη, Αθήνα 2014.

Για το βιβλίο είχαμε γράψει  εδώ.

3. Γιώργος Κουτσούκος, Μικρές αποστάσεις, εκδόσεις Κίχλη, Αθήνα 2023.

Για το βιβλίο είχαμε γράψει εδώ.

4. Χρήστος Οικονόμου, Πες της, εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2023.

Η γραφή του Χρήστου Οικονόμου είναι καταιγιστική και πολυπρισματική. Ίσως το καλύτερο βιβλίο του.

5. Νικόλας Σεβαστάκης, Καταγωγή ή οι ιστορίες των άλλων, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2023.

Για το εξαιρετικό μυθιστόρημα του Νικόλα Σεβαστάκη είχαμε γράψει εδώ.

6. Κώστας Μπαρμπάτσης, Λυκοχαβιά, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2022.

Για το βιβλίο είχαμε γράψει εδώ.

7. Μιχάλης Αλμπάτης,  Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους, εκδόσεις Νήσος, Αθήνα 2022.

Για το βιβλίο του Μιχάλη Αλμπάτη είχαμε γράψει εδώ.

8. Σπύρος Γιανναράς, Με ραμμένη φτέρνα, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2023.

Για το σημαντικό βιβλίο του Σπύρου Γιανναρά είχαμε γράψει εδώ.

9. Joseph Roth, Περιπλανώμενοι Εβραίοι, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2023.

 

10. Θάνος Σταθόπουλος, Η διασκευή του εαυτού μου στις 06:30, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 2023.

 

Καλή χρονιά και καλές αναγνώσεις!

Τάκης Παυλοστάθης, Ποιήματα και Πεζά (1964-1999)

Τάκης Παυλοστάθης, Ποιήματα και Πεζά 1964-1999, εκδόσεις Νεφέλη, επιμέλεια: Δημήτρης Αρμάος, Αθήνα 2006, ISBN: 978-960-211-805-4.

 

ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ

ΣΕ ΜΙΚΡΗ ΠΟΛΗ

Παλιὸ σκιερὸ ψηλοτάβανο μαγαζὶ

κάτω ἀπ’ τὸν κατακόρυφο ἥλιο.

Σὰ νὰ ἔχουν φυτέψει (ἤ θάψει) πλατάνια

δροσερὰ ἀπὸ αἰῶνες μέσα στοὺς τοίχους

κάπου μιὰ πηγὴ νὰ ὑπάρχει

κι ἔρχονται πολλοὶ κατὰ τὶς δώδεκα

τὸ μεσημέρι γιὰ νερὸ

φεύγοντας μὲ μιὰ ἐφημερίδα στὸ χέρι.

 

Τάκης Παυλοστάθης, Ποιήματα και Πεζά 1964-1999, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2006, σελ. 106.

Η τραγικότητα της ζωής και του θανάτου [Για το βιβλίο του Μιχάλη Αλμπάτη «Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους»]

Μιχάλης Αλμπάτης,  Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους, εκδόσεις Νήσος, Αθήνα 2022, ISBN: 978-960-589-157-2.

«Εμείς, θα μπορούσαμε να ζήσουμε χωρίς τους νεκρούς;» διερωτάται ο R. M. Rilke στις Ελεγείες του Duino.

Ο Μιχάλης Αλμπάτης ξεδιπλώνει το συγγραφικό του τάλαντο σε ένα εκτεταμένο μυθιστόρημα σχεδόν 500 σελίδων. Η ιδέα του έργου εξαιρετική: Ο δεκαπεντάχρονος Φανούρης ανακαλύπτει ότι έχει το σπάνιο χάρισμα να συνομιλεί με τους νεκρούς και να μεταφέρει τις επιθυμίες τους. Με το θείο του θα ξεκινήσουν ένα ταξίδι στα γύρω χωριά, όπου ο Φανούρης θα εκδηλώσει δημοσίως το χάρισμα του (φυσικά με το αζημίωτο) για να καταλήξουν στην πόλη του Ηρακλείου. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα απότομης, θα λέγαμε, ενηλικίωσης. Ο Αλμπάτης συνδυάζει επιτυχημένα πολλούς και ετερόκλητους τρόπους αφήγησης (γκροτέσκο, κωμικό, τραγικό, θρίλερ, αστυνομικό κλπ). Ο συγγραφέας φαίνεται να γνωρίζει καλά τη νοοτροπία της Κρήτης κατά τη δεκαετία του ’50 καθώς και πολλές ιστορίες από εκείνη την εποχή. Μια από αυτές τη γνωρίζω κι εγώ από προσωπική εμπειρία. Αναφέρομαι στην ιστορία του πολεμιστή της Μικράς Ασίας, που είχε χαθεί και οι χωριανοί του τον θεωρούσαν νεκρό μέχρι που επέστρεψε στο χωριό του. Αυτό ακριβώς συνέβη και στον προπάππου μου, όπως μου είχε αφηγηθεί ο ίδιος. Τον είχαν για νεκρό, του κάνανε μάλιστα και μνημόσυνα μέχρι που γύρισε στο χωριό του.

Το βιβλίο, παρά την μεγάλη του έκταση, δεν κουράζει καθόλου τον αναγνώστη. Βεβαίως προτιμητέο, νομίζω, θα ήταν να έχει μικρότερη έκταση. Κάποιες παρεκβάσεις είναι στα όρια της βαττολογίας, ενώ υπάρχει ακατανόητα υπερβολική χρήση καλολογικών στοιχείων. Μου φαίνεται, επειδή είμαι συνομήλικος με το συγγραφέα, ότι εδώ υφέρπει μια προβολή της εμμονής των παλιών δασκάλων της δημοτικής εκπαίδευσης με τα καλολογικά στοιχεία, που ήταν ιδιαίτερα έντονη κατά τη δεκαετία του ογδόντα. Σε κάθε περίπτωση, η ευγλωττία και η καλλιέπεια του ύφους δεν συνιστούν μανιέρα. Οι υπόλοιπες υπερβολές (έντονος αντικληρικαλισμός, σουρεαλιστικές και ερωτικές σκηνές) εξυπηρετούν άμεσα ή έμμεσα την πλοκή.
Παρά πάντα ταύτα το έργο διακρίνεται για τη συνοχή του και σε καμία περίπτωση δεν «κάνει κοιλιά».

Θεωρώ ότι η χρήση της κρητικής διαλέκτου θα έπρεπε να ήταν πιο αισθητή και πιο εκτεταμένη. Καταλαβαίνω ωστόσο ότι ο συγγραφέας ήθελε να απευθυνθεί σε ένα ευρύτερο κοινό, πάρα το γεγονός ότι το θέμα του έργου ήταν ακραιφνώς «Κρητικό». Ο συγγραφέας αποφεύγει περίτεχνα δυο συχνές παγίδες που συναντάμε σε ανάλογες περιπτώσεις: τον καζαντζακισμό και τη στείρα ηθογραφία. Συνελόντι ειπείν, πρόκειται για ένα βιβλίο που, παρά τις επιμέρους αδυναμίες του, αξίζει να διαβαστεί.

Γ. Μ. Βαρδαβάς

Σε αναγνωστική προτεραιότητα το Σεπτέμβριο

Σε αναγνωστική προτεραιότητα την τρέχουσα περίοδο έχουμε τα παρακάτω βιβλία:

• Μιχάλης Αλμπάτης, Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους, εκδόσεις Νήσος, Αθήνα 2022

• Ρενέ Ζιράρ, Κεκρυμένα από καταβολής, εκδόσεις Γ. Α. Κουρής, Αθήνα 1994

• Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Αρχείον, Α.Σ.Ε., Θεσσαλονίκη 1991

• Σπύρος Γιανναράς, Με ραμμένη φτέρνα, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2023

• Τάκης Παυλοστάθης, Ποιήματα και Πεζά 1964-1999, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2006

Τι διάβασα φέτος το καλοκαίρι (με χρονολογική σειρά)

1. Χρήστος Οικονόμου, Πες της, εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2023

2. Κλεοπάτρα Λυμπέρη, Νίκος Καρούζος: Συναντήθηκα με το θαύμα σαν φίλος, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 2020

3. Νικόλας Σεβαστάκης, Καταγωγή ή οι ιστορίες των άλλων, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2023

4. J. Roth, Ο θρίαμβος της ομορφιάς / Η προτομή του αυτοκράτορα, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2022

5. Δ. Χατζής, Το τέλος της μικρής μας πόλης, εκδόσεις Το Ροδακιό, Αθήνα 2008

6. Κώστας Μπαρμπάτσης, Λυκοχαβιά και άλλες ιστορίες, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2022

7. J. Roth, Ο θρύλος του αγίου πότη, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2006

8. Κική Δημουλά, Εκτός σχεδίου, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 2020

9. Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου, Ο χώρος της Ιωάννας και ο χρόνος του Ιωάννη, εκδόσεις Νεφέλη, γ’ έκδοση, Αθήνα 1998

10. Ματθαίος Ζευγόλης, Στάση αναμονής, εκδόσεις Απόπειρα, Αθήνα 2023

11. Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Συνοδεία, β’ έκδοση, εκδόσεις ΑΣΕ, Θεσσαλονίκη 1984

Χρίστος Λάσκαρης, Τρία Ποιήματα

 

Χρίστος Λάσκαρης, Ποιήματα, εκδόσεις Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2022, ΙSBN: 978-618-5540-12-8.

I

ΓΙ’  ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΣΚΑΒΟΥΝ ΒΑΘΙΑ

Τὸν κέρδισε ἡ σιωπή.

Εἶχε πολὺ

μέσα στὴν ποίηση βαδίσει.

 

Χρίστος Λάσκαρης, Ποιήματα, εκδόσεις Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 180

 

***

ΙΙ

ΑΝΕΡΑΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ

Ὑπάρχουν βιβλία

ποὺ χέρι δὲν τὰ χάιδεψε.

 

Ἔμειναν μιὰ ζωὴ στὸ ράφι.

 

Χρίστος Λάσκαρης, Ποιήματα, εκδόσεις Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 185

***

ΙΙΙ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ

Διάβαζα ἕνα ποίημα γιὰ τὴν ἄνοιξη,

ὅταν τὴν εἶδα

νὰ ἔρχεται ἀπὸ μακριά

μισὴ γυναίκα,

μισὴ ὄνειρο.

κατέβαινε τὸ μονοπάτι κάτω

στεφανωμένη

μὲ ἄνθη κερασιᾶς.

Τότε κατάλαβα

τὶ δύναμη ἔχουν τὰ ποιήματα.

 

Χρίστος Λάσκαρης, Ποιήματα, εκδόσεις Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 141.

 

Joseph Roth, Περὶ εὐλάβειας καὶ πίστεως

Joseph Roth, Ὁ θρίαμβος τῆς ὀμορφιᾶς / Ἡ προτομὴ τοῦ αὐτοκράτορα, μετάφραση: Μαρία Ἀγγελίδου – Ἄγγελος Ἀγγελίδης, ἐκδόσεις Ἄγρα, Ἀθήνα 2022, ISBN: 978-960-505-551-6.

(…) Εἶδα ἀνθρώπους εἰλικρινεῖς καὶ πιστοὺς τῆς ἀλήθειας νὰ καταντοῦν ἀπατεῶνες, Καμιὰ ἀνθρώπινη ἀρετὴ δὲν εἶναι αἰώνια σὲ τοῦτον τὸν κόσμο, μία μόνο: ἡ ἀληθινὴ εὐλάβεια. Ὁ πιστὸς δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς ἀπογοητεύσει, ἀφοῦ τίποτα ἐγκόσμιο, τίποτα ἐπίγειο δὲν μᾶς ὑπόσχεται. Ὁ ἀληθινὸς πιστὸς δὲν μᾶς ἀπογοητεύει, ἐπειδὴ δὲν γυρεύει ἐδῶ στὴ γῆ τὸ συμφἐρον καὶ τὸ κέρδος του. (…)

Joseph Roth, Ὁ θρίαμβος τῆς ὀμορφιᾶς / Ἡ προτομὴ τοῦ αὐτοκράτορα, μετάφραση: Μαρία Ἀγγελίδου – Ἄγγελος Ἀγγελίδης, ἐκδόσεις Ἄγρα, Ἀθήνα 2022, σελ. 114-115.

Κώστας Μπαρμπάτσης, Λυκοχαβιά

Κώστας Μπαρμπάτσης, Λυκοχαβιά, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2022, ISBN: 978-960-04-5262-4.

Ανέκαθεν αντιμετώπιζα με επιφύλαξη τα εκτεταμένα διηγήματα. Αντιθέτως λάτρευα και λατρεύω τη μικρή φόρμα. Αυτή η υποκειμενική κατάθεση προτιμήσεων έχει άμεση σχέση με την «καθυστέρηση» της ανάγνωσης της Λυκοχαβιάς του Κώστα Μπαρμπάτση.

Ο συγγραφέας επιτυγχάνει να περιγράψει με ενάργεια και χωρίς διδακτισμούς μια εποχή που έχει περάσει ανεπιστρεπτί: την ελληνική επαρχία της Κατοχής και του Εμφυλίου με όλα τα οιονεί «προνεωτερικά» συμπαρομαρτούντα. Η χρήση της ιδιωματικής γλώσσας όχι μόνο δεν κουράζει τον αναγνώστη αλλά είναι απαραίτητη στην οικονομία του έργου. Μου έκανε ιδιαίτερη αίσθηση το γεγονός ότι δεν υπάρχει ανισότητα στα 6 διηγήματα της συλλογής, πράγμα εξαιρετικά σπάνιο για τέτοιου είδους έργα. Προσωπικά ξεχώρισα το «Πεσκέσι» και τη «Λυκοχαβιά», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υστερούν σε αξία τα υπόλοιπα.

Νομίζω ότι το έργο θα έπιανε κορυφή λογοτεχνικά, αν τα διηγήματα είχαν μικρότερη έκταση. Η μεγάλη έκταση κάπου κουράζει τον αναγνώστη αν και στη Λυκοχαβιά τίποτα δεν είναι περιττό. Νομίζω ωστόσο ότι οι παραλληλισμοί, εκ μέρους ορισμένων αναγνωστών, με άλλα ανάλογα έργα είναι άστοχοι. Φυσικά για αυτό ο συγγραφέας δεν φέρει καμία ευθύνη. Κάθε έργο διεκδικεί την ταυτότητα του και έχει τη δική του αυτοτέλεια.

Η Λυκοχαβιά είναι η πρώτη -και ομολογουμένως λίαν επιτυχημένη- συγγραφική απόπειρα του Κώστα Μπαρμπάτση. Ευχόμαστε ολόψυχα να έχει ανάλογη συνέχεια και (γιατί όχι;) να αναμετρηθεί και με τη μικρή φόρμα.

Απείρανθος Νάξου, 4 Αυγούστου 2023

Γ. Μ. Βαρδαβάς

Νικόλας Σεβαστάκης, Καταγωγή

Νικόλας Σεβαστάκης, Καταγωγή ή οι ιστορίες των άλλων, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2023, ISBN: 978-618-07-0505-8.

«Μέ τρομάζει ἡ ἀπουσία τοῦ παρόντος», γράφει κάπου ο Πεντζίκης.
Πράγματι στο εξαιρετικό νέο μυθιστόρημα του Νικόλα Σεβαστάκη Καταγωγή ή οι ιστορίες των άλλων (εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2023) το παρελθόν σηματοδοτεί τις εξελίξεις. Η ανάδειξη της μνήμης ως ζείδωρου παράγοντα υπέρβασης των τραυμάτων και των ματαιώσεων του παρελθόντος κυριαρχεί. Ταυτόχρονα ο συγγραφέας διαπλέκει αρμονικά το πραγματολογικό του υλικό (πολιτική ιστορία της χώρας από τη χούντα μέχρι την τραγωδία στο Μάτι) με τις ανθρωπολογικές του αναζητήσεις (διυποκειμενικότητα, αναζήτηση ταυτότητας, ετερότητα) χωρίς να στερεί τον αναγνώστη ειδολογικά και υπαρξιακά από τις χάρες της λογοτεχνίας καθεαυτής. Νομίζω ότι η δεύτερη αυτή απόπειρα του συγγραφέα να αναμετρηθεί με το μυθιστόρημα είναι και η πλέον επιτυχημένη. Το έργο φαίνεται ότι είναι πολύ καλά δουλεμένο. Η αφήγηση δεν είναι μονότροπη, ούτε φλύαρη. Αντιθέτως ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή ενίοτε με το υπαινικτικό στοιχείο γεγονός που την απογειώνει. Ένα μυθιστόρημα που αξίζει την προσοχή μας.

Απείρανθος Νάξου, 23 Ιουλίου 2023

Γ. Μ. Βαρδαβάς

Καλοκαιρινή λίστα

Ποια βιβλία θα ήθελα να διαβάσω το φετινό καλοκαίρι (αν διέθετα χρήμα και χρόνο)

Δυστυχώς το βιβλίο στις μέρες μας έχει καταστεί είδος πολυτελείας. Με δεδομένο ότι η ακρίβεια καλπάζει με ρυθμό γεωμετρικής προόδου, οι αναγνωστικές επιθυμίες ενός εκάστου αναγκαστικά αναβάλλονται άχρι καιρού.

Παρακάτω παραθέτω τη λίστα με τα βιβλία που θα ήθελα να διαβάσω το φετινό καλοκαίρι:

1. Νικόλας Σεβαστάκης, Καταγωγή ή οι ιστορίες των άλλων (εκδόσεις Πατάκη)

2. Χρήστος Οικονόμου, Πες της (εκδόσεις Πόλις)

3. Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, Το όνομα σου (εκδ. Το Ροδακιό)

4. J. Roth, Ο θρίαμβος της ομορφιάς / Η προτομή του αυτοκράτορα (εκδόσεις Άγρα)

5. Βασίλης Τσιμπούκης, Συγκάτοικος – 32 κομμάτια (εκδόσεις Loggia)

6. Χρήστος Αρμάντο Γκέζος, Χάθηκε βελόνι (εκδόσεις Μεταίχμιο)

7. Νίκος Σκαλκώτας, Νεανικές επιστολές (εκδόσεις Loggia)

8. Σάκης Παπαδημητρίου, Η τζαζ της λογοτεχνίας (εκδόσεις Σαιξπηρικόν)

9. Γιώργος Γκόζης, Ζαφείρη, μη φοβάσαι, πάρε μια βέσπα (εκδόσεις Ποταμός)

10. Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Ομιλία (εκδόσεις Δόμος)

Ηράκλειο, 8/7/2023

Γ. Μ. Βαρδαβάς

ΓΙΩΡΓΗΣ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ, ΥΠΗΡΞΕΣ;

Γιώργης Μανουσάκης, Τα ποιήματα 1967-2007, τόμος Α’ : Οι δημοσιευμένες συλλογές, εκδόσεις Κίχλη, Αθήνα 2021, ISBN: 978-618-5461-23-2.

 

ΥΠΗΡΞΕΣ;

Ὑπῆρξες ἄραγε;

Ἤ σ’ ἔπλασε ἡ λαχτάρα μου

καὶ σ’ ἔστησε

στὸ βάθρο τοῦ ἰδανικοῦ;

Γι’ αὐτὸ ἔμεινες ἔτσι

ἀπόμακρη καὶ ἄπιαστη;

(1959)

 

[Από την ποιητική συλλογή Μονόλογοι (1967)]

Γιώργης Μανουσάκης, Τα ποιήματα 1967-2007, τόμος Α’ : Οι δημοσιευμένες συλλογές, εκδόσεις Κίχλη, Αθήνα 2021, σελ. 34.

 

Η διπλή ματαίωση και η υπέρβαση της

Μιχάλης Μακρόπουλος, Το δέντρο του Ιούδα, εκδόσεις Κίχλη, Αθήνα 2014, ISBN: 978-618-5004-26-2.

Ο Μιχάλης Μακρόπουλος με λόγο λιτό και ανεπιτήδευτο αναφέρεται στο εξαιρετικό βιβλίο του Το δέντρο του Ιούδα (εκδόσεις Κίχλη, Αθήνα 2014) στο δράμα της διπλής ματαίωσης αλλά και στην υπέρβαση της.

Η πρώτη ματαίωση που υφίσταται ο Ηλίας, ο ήρωας της νουβέλας, είναι η απώλεια της εργασίας και της οικογένειας του. Ανέστιος, κενός και μόνος αποφασίζει να γυρίσει πίσω στον γενέθλιο τόπο του, το Δελβινάκι Πωγωνίου. Εκεί θα έρθει αντιμέτωπος με την υφέρπουσα καχυποψία των συγχωριανών του, γεγονός εν πολλοίς αναμενόμενο σε κλειστές κοινωνίες, αλλά θα βρει στήριξη στο πρόσωπο του αδελφικού του φίλου, του Κώστα, που είναι αστυνομικός.

Στο χωριό ο Ηλίας θα επιλέξει τη μοναξιά και τις βόλτες στα βουνά: «Η μοναξιά του είχε επιβληθεί, μα παρ’ όλα αυτά την προτιμούσε» (σελ. 17).

Ο Ηλίας βιώνει ένα έντονο υπαρξιακό αδιέξοδο. Είναι χωρίς δουλειά, χωρίς οικογένεια, χωρίς ζωή, αλλά με άπειρο χρόνο στη διάθεσή του: «Δεν είχε ούτε δουλειά ούτε λεφτά. Είχε μόνο χρόνο. Ο χρόνος ήταν η δουλειά και τα λεφτά του. Τον άφηνε να κυλά και πληρωνόταν με ακόμα πιο πολύ χρόνο» (σελ. 103).

Μέσα σε αυτό το απόλυτο κενό, η εξιχνίαση της στυγερής δολοφονίας μιας νεαρής γυναίκας, που συνέβη έξω από το χωριό, του γίνεται έμμονη ιδέα και λειτουργεί οιονεί ως deus ex machina για αυτόν. Η αποκάλυψη της ψυχρής αλήθειας θα είναι η δεύτερη ματαίωση του. Η τελική απόφαση που θα πάρει ο Ηλίας συνιστά ουσιαστικά την ζείδωρη υπέρβαση των δύο ματαιώσεων.

Ο Μιχάλης Μακρόπουλος με το Δέντρο του Ιούδα μας παραδίδει μια νουβέλα με υποβλητική ατμόσφαιρα, έντονους συμβολισμούς και λιτή, χωρίς περιττές φιοριτούρες, αφήγηση.

Ηράκλειο, Πάσχα 2023

Γ.Μ.Βαρδαβάς

Διαβάζοντας την αλληλογραφία του J. Roth με τον S. Zweig

Joseph Roth / Stefan Zweig, Αλληλογραφία 1927-1938, μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου – Άγγελος Αγγελίδης, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2021, ISBN: 978-960-505-533-2.

I

(…) μισώ τη δημοσιότητα και μετανοώ για κάθετί που έχω δημοσιεύσει με το όνομα μου: Η πραγματική ζωή είναι η διπλή ζωή. Μόνο οι ανώνυμοι βλέπουν στ’ αλήθεια τον κόσμο. (…)

επιστολή του S. Zweig στον J. Roth, 17 Ιανουαρίου 1929

Joseph Roth / Stefan Zweig, Αλληλογραφία 1927-1938, μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου – Άγγελος Αγγελίδης, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2021,σελ. 43.

***

ΙΙ

(…) Κάθε λέξη, που γράφετε για μένα αποπνέει ενθουσιασμό, που γεννά από φυσικού της η φιλία∙ κι επειδή κατά βάθος είμαι πιστός της μεταφυσικής: Ουσιαστική δύναμη έχει μόνο ό,τι πηγάζει από τη φιλία.(…)

επιστολή του J. Roth στον S. Zweig, 23 Οκτωβρίου 1930

Joseph Roth / Stefan Zweig, Αλληλογραφία 1927-1938, μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου – Άγγελος Αγγελίδης, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2021, σελ. 79.

***

ΙΙΙ

(…) Είμαι σε απόγνωση, δεν έχω ούτε ένα από τα βιβλία μου. (…)

επιστολή του J. Roth στον S. Zweig, 20/7/1933

Joseph Roth / Stefan Zweig, Αλληλογραφία 1927-1938, μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου – Άγγελος Αγγελίδης, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2021, σελ. 133.

***

IV

(…) υπάρχουν αμαρτίες, που τις διαπράττει κανείς από ευλάβεια. (…)

επιστολή του J. Roth στον S. Zweig, 4 Ιανουαρίου 1934 [1935]

Joseph Roth / Stefan Zweig, Αλληλογραφία 1927-1938, μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου – Άγγελος Αγγελίδης, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2021, σελ. 236.

Αναγνωστική ανασκόπηση 2022

Όπως κάθε χρόνο η τελευταία μας ανάρτηση είναι αφιερωμένη στα βιβλία που ξεχωρίσαμε μέσα στη χρονιά:

1. Νικήτας Σινιόσογλου,  Ο καρπός της ασθενείας μου: Δοκίμιο με σάρκα και οστά, εκδόσεις Κίχλη, Αθήνα 2021, ISBN: 978-618-5461-29-4.

Ένα συναρπαστικό δοκίμιο που διαβάζεται απνευστί! Για το βιβλίο είχαμε γράψει εδώ.

2. Θάνος Σταθόπουλος, Εισαγωγή στη μέρα, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 2021, ISBN: 978-960-572-425-2.

Αποσπάσματα από το εξαιρετικό βιβλίο του Θάνου Σταθόπουλου θα βρείτε εδώ.

3. Χρίστος Λάσκαρης, Ποιήματα, εκδόσεις Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2022, ΙSBN: 978-618-5540-12-8.

Η ποίηση του Χ. Λάσκαρη είναι ομολογουμένως ιδιαίτατα υπαρξιακή και γεμάτη ευαισθησία.

4. Δημήτρης Αγγελής, Πάντα βρέχει στο κεφάλι του σκύλου, εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2022, ISBN: 978-960-435-788-8.

Η ποίηση του Δημήτρη Αγγελή έχει ζείδωρο και παυσίλυπο βεληνεκές. Διαβάστε το ποίημα «Στάλκερ» εδώ.

5. Εύα Μπέη, Με τον Νίκο Καρούζο – Ημερολόγιο, εκδόσεις Loggia, Αθήνα 2021, ISBN: 978-618-84744-7-5.

Το βιβλίο της Εύας Μπέη αποτελεί μια σημαντική κατάθεση για τον Καρούζο αλλά έχει και αρκετές αυτοαναφορικές προεκτάσεις.

6. Ευγένιος Αρανίτσης, Φυσική, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1995, ISBN: 978-960-7233-85-9.

Βιβλίο αναφοράς, εξαντλημένο εδώ και αρκετό καιρό.

7.Τζωρτζ Στάινερ – Λωρ Αντλέρ, Ένα μακρύ Σάββατο: συζητήσεις, μετάφραση: Θάνος Σαμαρτζής, εκδόσεις Δώμα, Αθήνα 2022, ISBN:978-618-5598-11-2.

8. Γιώργος Μανιάτης, Έξεργα, εκδόσεις Στιγμή, γ’ έκδοση, Αθήνα 2018, ISBN: 978-960-269-291-2.

Από τους σπουδαιότερους οιονεί «νεωτερικούς» συγγραφείς, αλλά άγνωστος στο ευρύ κοινό,  ο Γ. Μανιάτης βγαίνει ξανά στο προσκήνιο χάρη στις εξαιρετικά φροντισμένες εκδόσεις της «Στιγμής».

9. J. Roth, Ο σταθμάρχης Φαλλμεράυερ, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2021, ISBN: 978-960-505-503-5.

Για τα αξιανάγνωστα βιβλία δεν χρειάζονται πολλά λόγια. Η μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου εξαιρετική.

10. Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος, Σύσσημον ἤ Τὰ Κεφάλαια (Βιβλίο πρῶτο), β’ ἔκδοση, ἐκδόσεις Τὸ Ροδακιό, Ἀθήνα 2022, ISBN: 978-618-5248-93-2.

Το εκδοτικό γεγονός της χρονιάς! Πραγματικός άθλος!

Καλή χρονιά και καλές αναγνώσεις!

George Steiner, [Περί δημιουργίας]

Τζωρτζ Στάινερ – Λωρ Αντλέρ, Ένα μακρύ Σάββατο: συζητήσεις, μετάφραση: Θάνος Σαμαρτζής, εκδόσεις Δώμα, Αθήνα 2022, ISBN:978-618-5598-11-2.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Προς το τέλος της ζωής του και κατά παράβαση των συνηθειών του, ο Τζωρτζ Στάινερ δέχτηκε να παραχωρήσει μια σειρά συνεντεύξεων στη διακεκριμένη Γαλλίδα δημοσιογράφο Λωρ Αντλέρ.

Οι συζητήσεις τους περιέλαβαν σχεδόν όλα τα θέματα που απασχόλησαν τον Στάινερ στη μακρόχρονη πνευματική του περιπλάνηση: τη μοίρα του εβραϊσμού, τη σημασία των κλασικών κειμένων, το μυστήριο της ανθρώπινης δημιουργικότητας.

Συναισθηματικός, διαυγής και χωρίς κανένα φόβο πια, ο Τζωρτζ Στάινερ μιλά για τη ζωή του, από τα παιδικά του χρόνια στο Παρίσι, την εξορία και τις σπουδές στην Αμερική, μέχρι τη μετακόμισή του στο Πρίνστον και κατόπιν την επιστροφή του στην Ευρώπη. Ο Στάινερ δίνει απαντήσεις, ενώ δεν παύει να θέτει ερωτήματα, συχνά προκλητικά, για το «μακρύ Σάββατο» της ανθρώπινης ύπαρξης, την ατέρμονη προσμονή, τον τρόμο της ματαιότητας και την αβέβαιη λύτρωση.

Ένα βιβλίο που διαβάζεται τόσο σαν πανόραμα ενός πνευματικού σύμπαντος και εισαγωγή στη σκέψη ενός μεγάλου στοχαστή του 20ού αιώνα, όσο και σαν επίλογος μιας ζωής αφιερωμένης στις ιδέες, στα κείμενα, στα γράμματα.

Απόσπασμα από το βιβλίο:

(…) Οι άνθρωποι που δημιουργούν δεν ξέρουν ούτε πως ούτε γιατί δημιουργούν. Τι είναι αυτό που πυροδοτεί τη μεγάλη δημιουργία; Δεν γνωρίζω την απάντηση. Ο Θεός να μας φυλάει απ’ τη χυδαιότητα της νευροφυσιολογίας πάνω σ’ αυτό το θέμα· δεν είναι οι βιολόγοι αυτοί που θα μας εξηγήσουν μέσα απ’ το παιχνίδι των συνάψεων, από που έρχεται η έκλαμψη, ο κεραυνός της δημιουργίας. (…)

Τζωρτζ Στάινερ – Λωρ Αντλέρ, Ένα μακρύ Σάββατο: συζητήσεις, μετάφραση: Θάνος Σαμαρτζής, εκδόσεις Δώμα, Αθήνα 2022, σελ. 95-96.

Λάμπης Καψετάκης, Ποιήματα της ασφάλτου

 

Λάμπης Καψετάκης, Ποιήματα της ασφάλτου, εκδόσεις Τυπωθήτω, Αθήνα 2006, ISBN: 960-402-253-9.

 

Αν αγαπώ την πατρίδα μου, είναι γιατί μου φέρνει 

την αγρύπνια της ξενιτιάς.

 

Την αγρύπνια.

 

Λάμπης Καψετάκης, Ποιήματα της ασφάλτου, εκδόσεις Τυπωθήτω, Αθήνα 2006, σελ. 40.

Γιώργος Μανιάτης, Έξεργα (τρεις αφορισμοί)

Γιώργος Μανιάτης, Έξεργα, εκδόσεις Στιγμή, γ’ έκδοση, Αθήνα 2018, ISBN: 978-960-269-291-2.

Ι

(…) Ἡ ἀγάπη εἶναι ἔλλειψη ἐχεμύθειας. Δὲν μᾶς ἑνώνει τίποτα περισσότερο ἀπὸ αὐτὸ ποὺ μᾶς χωρίζει. (…)

Γιώργος Μανιάτης, Έξεργα, εκδόσεις Στιγμή, γ’ έκδοση, Αθήνα 2018, σελ. 16.

***

ΙΙ

Ὅσοι μὲ ἀγαποῦν γι’ αὐτὰ ποὺ ξέρω, μὲ μισοῦν. Ὅσοι μὲ μισοῦν, μὲ μισοῦν γι’ αὐτὰ ποὺ σκέφτομαι. (…)

Γιώργος Μανιάτης, Έξεργα, εκδόσεις Στιγμή, γ’ έκδοση, Αθήνα 2018, σελ. 33.

***

ΙΙΙ

Ὁδηγοῦν τὸν τυφλὸ στὸ ἀπόσπασμα. Τὸν στήνουν στὸν τοῖχο. “Τὰ μάτια”, τοὺς λέει. “Δέστε μου τὰ μάτια”.

Γιώργος Μανιάτης, Έξεργα, εκδόσεις Στιγμή, γ’ έκδοση, Αθήνα 2018, σελ. 116.