Σπύρος Γιανναράς, Με ραμμένη φτέρνα, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2023, ISBN: 978-960-505-597-4.
[«Ἀρχὴ σοφίας ἡ τῶν ὀνομάτων ἐπίσκεψις». Μια διευκρίνηση για τον τίτλο του κειμένου: Ακόμα και ένα οιονεί εκπαιδευτικό έλλειμμα μπορεί να οδηγήσει σε μια μεταγνωστική προοπτική. Αυτό οι μάχιμοι εκπαιδευτικοί το γνωρίζουν καλά. Ευρισκόμενος εσχάτως σε κάποιο τμήμα του σχολείου μου το βίωσα εμπράκτως: εγώ να ομιλώ περί αλληλοπεριχώρησης και κάποια παιδιά περί…ισομέρειας (με την έννοια που έχει ο όρος στη Χημεία)].
Το βιβλίο του Σπύρου Γιανναρά Μέ ραμμένη φτέρνα (εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2023) συνιστά το opus magnum του συγγραφέα. Πρόκειται για την πρώτη του αναμέτρηση με τη μεγάλη φόρμα, αν και ήδη από την εποχή των διηγημάτων είχε διαφανεί η τάση του για εκτεταμένα κείμενα.
Η υπαρξιακή διάσταση υφέρπει αλλά και διαπνέει ολόκληρο το έργο και διαπλέκεται αρμονικά με την άρτια γλωσσική και υφολογική επένδυση. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την πολυπρισματική γραφή, την υπαινικτικότητα της αφήγησης και τα επιτυχημένα λογοπαίγνια, δίνουν ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα (λέει λόγου χάριν σε ένα σημείο ο συγγραφέας: «Ἡ εὐτυχία, νὰ ξέρεις, θέλει μιὰ ζωὴ γιὰ νὰ στηθεῖ καὶ μιὰ στιγμὴ νὰ χαθεῖ», σελ. 281).
Διαβάζοντας το βιβλίο αθέλητα και απροσδόκητα μου ήρθε στο νου, mutatis mutandis, το αριστουργηματικό φιλμ του Γκοντάρ «Η ελεγεία του έρωτα».
Ο συγγραφέας εκφράζει και εδώ την αέναη έγνοια του για τη λογοτεχνία. Ο ήρωας του έργου Σωτήρης Κριεζώτης προσπαθεί να συνέλθει ύστερα από μια ρήξη του αχίλλειου τένοντα και έχοντας να αντιμετωπίσει την απόλυση του από την εργασία του, την απόρριψη του από την κοπέλα του και έναν πολύμηνο εγκλεισμό. Για τρεις ημέρες γίνεται ένας φλανέρ σε μια πόλη ανοίκεια και ανέστια. Θα βιώσει καταστάσεις μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας με γνώμονα την αναζήτηση της προσωπικής του ταυτότητας. Μέσω του alter ego του (του Ιεζεκιήλ) και εξαιτίας της σοβούσης κρίσης του 2015 γρήγορα αυτή η αναζήτηση θα περάσει από το ατομικό στο συλλογικό.
Ο συγγραφέας καταφέρνει με τρόπο μοναδικό να συνδυάσει αρμονικά το παραδοσιακό με το μοντέρνο και να εκφράσει τους προβληματισμούς του για τη γραφή, την ανάγνωση, τη λογοτεχνία, την τέχνη, τον πολιτισμό αλλά και για ζέοντα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, όπως, δείγματος χάριν, της κοινωνικής ανισότητας, που τείνει στην εποχή μας να καταστεί perpetuum mobile, κατά την εύστοχη διατύπωση του Zygmunt Bauman.
Υπάρχουν επίσης αναφορές στην διυποκειμενικότητα, στην έκλειψη του υποκειμένου και στην καλειδοσκοπική, θραυσματική πραγματικότητα της ύστερης νεωτερικότητας. Όλα αυτά και πολλά άλλα με πλήθος διακειμενικών αναφορών.
Εντυπωσιάζουν στο έργο και τα χορικά που είναι γραμμένα σε θαυμάσια γλώσσα και δεν λειτουργούν εν παρόδω αλλά εξυπηρετούν την εξέλιξη του έργου.
Θα μπορούσαμε να σταθούμε σε πάρα πολλά σημεία του έργου. Σταχυολογούμε ελάχιστα μόνο από τα πάμπολλα που αξίζει να σημειωθούν:
1. Το αδιέξοδο του παροντισμού:
«(…) Ἕνα ἀτέρμονο τώρα, δίχως αὔριο καὶ χωρὶς χτές(…)
(…) Ἕνα ἀλλόκοτο συνονθύλευμα ἐντοπιότητας καὶ ἀρνησιπατρίας μᾶς κρατάει ἐγκλωβισμένους σ’ ἕνα ἀπροσδιόριστο, σ’ ἕνα νεκρωμένο τώρα. (…)» (σελ. 57)
2. Το ζείδωρο της Ανάστασης:
«(…) Αὐτό εἶναι ἡ Ἀνάσταση! Ἡ ὁλικὴ ἐπαναφορὰ τῆς Ἀγάπης. (…)» (σελ. 157)
(…) Ἡ ἁφήγηση εἶναι ἡ ἐκ νέου εἰσαγωγὴ στὴν ὕπαρξη. Δὲν εἶναι χαμένος χρόνος, ἀλλά προσδοκία ἀναστημένου χρόνου. (…)» (σελ. 159)
3. Μια μεγάλη αλήθεια με διαχρονικό πεδίο εφαρμογής:
«(…) Ἡ δική μας παρακμὴ δὲν ἔχει τίποτα τὸ μνημειῶδες (…)» (σελ. 190)
4. Περί ακηδίας:
«(…) Ἀκηδία σημαίνει πὼς εἶμαι τὸ ὑποκείμενο, μαζὶ καὶ τὸ ἀντικείμενο μιᾶς εγκατάλειψης(…)»
(σελ. 236)
Κλείνουμε το σύντομο σημείωμα μας με την αναφορά του συγγραφέα στους δια Χριστόν σαλούς. Νομίζω ότι το απόσπασμα που ακολουθεί είναι ό, τι καλύτερο έχει γραφτεί σχετικώς:«(…) Ὅμως ἡ σαλότητα εἶναι δύσκολο πράγμα, δὲν εἶναι ἀστεῖο. Μακάρι νὰ εἶχα τέτοια δύναμη∙ τὴ δύναμη νὰ σηκώνω βουνά. Γιατὶ πιὸ εὔκολα σηκώνεις στὰ χέρια ἕνα βουνό, παρὰ τὸν σκοτωμένο ἑαυτό σου. Γιατὶ αὐτὸ κάνουν οἱ κατὰ Χριστόν σαλοί∙ σκοτώνουν σὲ κάθε τους βῆμα τὸ ἔλλογο ἐγώ τους, χωρὶς νὰ χάνουν τὰ λογικά τους. Ἀπὸ τρελὸ ἔρωτα γιὰ τὸν Χριστό. Ἀδειάζουν ἀπ’ τὰ πάντα, ἀκόμα καὶ ἀπὸ τὴν ἀσφάλεια τῆς λογικῆς, γιὰ νὰ κάνουν χῶρο μέσα τους γιὰ τὴν αγάπη.(…)» (σελ. 278-279).
Αντέχετε;
Ηράκλειο Κρήτης, 27-28 Οκτωβρίου 2023
Γ. Μ. Βαρδαβάς
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ: Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ» 
Πρόσφατα σχόλια